De geschiedenis van de Brommers van Condor 1954-1988

 

Beriniblokje op Zwitserse Postfiets.
In 1946 probeert de directie van het Zwitserse Condor de markt te evalueren wat de bromfiets zou kunnen betekenen voor hen. In een verslag wordt dit vervoermiddel betiteld als een tijdelijke zaak  In het begin zal men enthousiast zijn maar dat zal snel weer voorbijgaan. Ondanks deze bezwaren gaat de directie in zee met de gebroeders Zehnder, vroeger fabrikanten van motoren. Zij stellen Condor voor een octrooi te kopen van hen voor een aangepast motorblokje op een fiets. De verkoopsprijs mag niet meer dan 450 Fr bedragen. De Raad van Bestuur slaat dit project af want om rendabel te zijn zou men per jaar 2000 tot 3000 brommers moeten vervaardigen en verkopen.

Toch bezint de directie zich over het toenemende succes van de bromfiets en lichte motorfiets. Ze richten zich voorlopig op het plaatsen van lichte motorblokjes op fietsen van Condor. Zij gaan dan ook met verschillende fabrikanten in overleg voor de aankoop van motorblokjes. Sifrag, Lohmann, Berini (uit Nederland), “Le Poulain” en Imerex uit Parijs worden genoemd.

Begin jaren vijftig komt het model Dame Dame met Berini blokje en de Motovelo met Le Poulain blokje op de markt. Meteen daarna veranderd Condor van strategie en voert complete bromfietsen in van Puch uit Oostenrijk. Dat was december 1954. De wisselende strategie maakt duidelijk dat de verandering in de markt aan grote schommelingen onderhevig is. De eerste Puch-Condors werden dus in 1955 verkocht.

De ontwikkelingen op technisch gebied verhogen snel de betrouwbaarheid van sommige bromfietsmerken waardoor vele kleinere fabrikanten verdwijnen of fuseren met grotere bedrijven. De Franse ondernemingen zijn na 1945 steeds minder in staat om lichte motorblokken voor Zwitserland te vervaardigen en vanaf 1950 wordt het te duur en wordt er niet meer geleverd.

De contacten die ondertussen met Puch zijn gemaakt voor de verkoop van scooters, de J125, resulteren uiteindelijk ook in de import en verkoop van bromfietsen. De relatie tussen Condor en Puch is nogal opmerkelijk. Op de Salon van Parijs in 1947 spelen de tweewielers een belangrijke rol. Trots demonstreert Condor zijn prototype boxer motorfiets, de A580, en de onderneming observeert er tegelijkertijd de marktontwikkelingen. Bij een zakenreis naar Parijs, ontmoet directeur Edgar Fricker een lid van de directie van Puch. Deze man probeert om het lichaam van zijn zoon, die werd gedood in Frankrijk gedurende de oorlog, te laten repatriëren naar Oostenrijk. Fricker helpt hem om dit te realiseren. De vriendschap, die door deze hulp ontstaat, is het begin van een lange samenwerking tussen Puch en Condor die tot einde van de jaren tachtig zal duren.

De Zwitserse firma Frey in Zürich, die al verschillende jaren de Oostenrijkse fietsen en bromfietsen importeert probeert zich te verzetten tegen een overeenkomst tussen Puch en Condor maar Condor bereikt toch een overeenkomst en vanaf december 1954 levert de Oostenrijkse onderneming bromfietsen aan Condor in Courfaivre.

Net als met de scooters overweegt Condor in 1953 om zelf de brommers  te gaan produceren, maar dat idee wordt snel opgegeven en Condor beperkt zich ertoe om zijn naam op de ingevoerde bromfietsen aan te brengen en ze in een andere kleur te bestellen.

De rol van Condor bestaat dus voornamelijk uit het invoeren en uitleveren aan de dealers. Tijdens de jaren vijftig en zestig verkoopt de onderneming per jaar ongeveer 2000 bromfietsen. Aan het begin van de jaren zeventig stijgt de verkoop spectaculair tot de oliecrisis in 1974. Na deze dip stijgt de verkoop tot een maximum in 1980 van 15131 verkochte machines, vervolgens daalt zij weer om in 1990 te zakken tot 191 machines. Condor ging op zoek naar wat anders. Ze maakten natuurlijk nog wel fietsen maar de motorproductie was al in 1978 gestopt.

Vanaf het begin van de jaren tachtig ziet men een kentering in de verkoop van brommers en een overstap naar de fiets, veelal een mountainbike en de auto. Veel gezinnen kiezen voor de auto in plaats van een brommer. Dit maatschappelijk verschijnsel wordt mede ingegeven door verschillende wetgeving inzake geluidshinder en milieuverontreiniging. Dit, samen met het stijgen van de prijzen voor verzekering en de verplichting om zijn voertuig te laten keuren, de helmplicht en geluid dempende maatregelen zal ook meegewerkt hebben dat een groot deel van de bevolking geen interesse in de bromfiets meer had. Bovendien kwamen er in steeds meer goedkoop openbaar vervoer. In enkele jaren tijd verdwijnen veel brommers van de Zwitserse wegen en vinden later hun weg naar Nederland.

Vanaf 1978 verslechteren de betrekkingen tussen Puch en Condor. Puch probeert om zijn marktaandeel uit te breiden door ook bromfietsen aan Allegro te gaan leveren. Condor en Frey samen proberen zich te verzetten, maar slagen daarin niet. Puch rechtvaardigt zijn beleid door de prijzenoorlog tussen de concurrenten en door het feit dat Condor te weinig fietsen uit Oostenrijk verkoopt.

De daling van de verkoop van brommers aan het einde van de jaren tachtig zal beide er toe aanzetten om de betrekkingen te breken. Voor Condor heeft de verkoop van de bromfietsen een zeer belangrijke bron van inkomsten vertegenwoordigd. Dat was lang mogelijk gemaakt omdat Zwitserland in departementen was opgedeeld waar de verschillende bedrijven de alleenverkoop hadden. Er waren vier hoofdrolspelers die Zwitserland hadden onderverdeeld. Ze mochten alleen verkopen in de hun toegewezen departementen.

De vier waren:
Fa. Frey. Otto Frey was voormalig fabriekscoureur bij Puch en was de eerste die na de oorlog begon met Puch te importeren.
Fa. Condor. de grootste concurrent van Frey
Fa. Allegro. bekende fietsfabriek maakte voor de oorlog ook motoren.
Fa. Gränichen Helaas niets over bekend.

In de loop van de jaren zeventig zien we bij Condor een daling in  het personeelsbestand. Het aantal werknemers gaat van 286 personen in 1951 tot 119 in 1980. In 2004 werken er nog 35 mensen. De omschakeling in het midden van de jaren tachtig, wanneer de bromfiets niet meer wordt verkocht, is zeer moeilijk. Condor zal zijn voortbestaan niet meer van de fiets laten afhangen maar vooral aan bestellingen van het leger, één van grootste klanten. Men richt zich verder op de productie van hoogwaardige onderdelen voor vliegtuigen en tanks.
Een Condor-Puch is vrij gemakkelijk te herkennen. Meestal zitten er wel stickers op maar enthousiaste restaurateurs kunnen die later geplaats hebben of vervangen door Puch stickers. Het framenummer van een Condor staat altijd onder het zadel op de zadelpenklem. Framenummers bij Puch staan aan de rechterkant op het frame. Verder heeft Condor wat afwijkende kleuren dan Puch. Ook de typeaanduidingen wijken iets af. Op zommige motorblokken is de naam Puch vervangen door Condor.

De veelgezochte speciale Condor tankstickers zijn naar mijn weten nergens meer te krijgen.
In 1993 worden er nog speciale fietsen voor de krijgsmacht gemaakt, de MO93. De aloude Condor SA is inmiddels in 2007 opgeheven en vervangen door Condor International.

Laatste nieuws in 2015 was dat het merk Condor is opgeheven.
 

Motovelo met Le Poulin blokje.

1955: Een van de eerste geïmporteerde Puch's. De C50. (babypuch)
1958 uitvoering van de C50, de kleuterpuch genoemd.
 

1958, de C 2 Luxus, Iets sterker frame en kastjes.

1960, de CS 50
De X30 uit 1967
 

Condor-Puch R50R uit 1966.
 
 
 
Ben van helden 2017 (c)

This site is designed and made by Ben van Helden copyright on all pages