Het
Duitse woord 'Stahlhelm' betekent simpelweg "stalen helm". In de Eerste
Wereldoorlog ontstond behoefte aan goede hoofdbescherming. Van alle
lichaamsdelen is in een oorlog het hoofd van de soldaat kwetsbaars.
Wanneer soldaten hun hoofd boven de loopgraven uitsteken vormen ze een
makkelijk doelwit. De Duitse standaardhelm, de Pickelhaube, gemaakt van
verschillende lagen leer, was naast kwetsbaar ook eerder zichtbaar door
een piek op de bovenkant die het de sluipschutters wel erg gemakkelijk
maakte. Deze piek was oorspronkelijk ontwikkeld om slagen van sabels af
te weren. Behalve door kogels raakten veel soldaten aan het hoofd gewond
door granaatscherven. Generaal Hans Gaede drong aan op ontwikkeling van
een nieuwe helm en ontwierp er ten slotte zelf een. In 1915 hadden ook
de Fransen en de Engelsen een helm geïntroduceerd.
De
Gaedes helm was van staal en bedekte hoofd, voorhoofd en neus. Hij was
echter ook zwaar. Frederich Schwerd en Dr. August Bier ontwierpen een
nieuwe helm die een aantal kenmerken van Gaedes helm meenam. Dit werd de
Stahlhelm M1916. De helm werd in Verdun ingezet en bleek een groot
succes. De helm was in 1917 de standaardhelm geworden. Hij bestond uit
een stalen schaal met een losse voering erin. Die werd met drie
splitpennen of nagels vastgezet aan de binnenkant. Het was belangrijk
dat het hoofd de helm niet raakte, omdat een inslag de soldaat alsnog
verwondde. Ook had de helm een uitsteeksel met ventilatiegat, waarop ook
nog een extra stalen plaat kon worden bevestigd: de Stirnpanzer. De helm
met Stirnpanzer woog 3,7 kg en kon projectielen gelanceerd vanaf 50
meter tegenhouden. Het grootste pluspunt van de helm was, dat hij de
slapen van de soldaat bedekte. Een later ontwerp lieten de oren vrij
zodat het gehoor niet te veel belemmerd werd. (M18)
De
aanpassingen in de loop van de decennia zorgden voor verschillende
varianten van de Stahlhelm, zoals de M16, M18, M35, M40 en de M42, er is
ook een model M45 geproduceerd, (hetzelfde model als de M42) maar zonder
de 2 ventilatie gaatjes aan de zijkanten, deze zijn zeer zeldzaam en
geliefd bij verzamelaars, voor de Duitse parachutetroepen werd de
"fallschirmjäger stahlhelm M38" ontwikkeld.Vanaf het model M35 was de binnenring met lederen voering gemaakt van aluminium, het model 1931. Deze bleken te kwetsbaar en werden vervangen door goedkopere verzinkte stalen ringen rond 1940. Er was geen sprake van een verstelbare binnenhelmmaat zoals de Amerikaanse M1 helm. De maten van de ringen varieerde van de kleine 52 cm tot de op maat gemaakte 63 cm. De productie van de ringen gebeurde vaak buiten de fabriek waar de stalen buitenhelmen werden geproduceerd. Ondanks de nieuwe voorwaarden op het gebied van productie, comfort en kwaliteit, bleef het ontwerp in grote lijnen van 1916 tot 1945 ongewijzigd.
Toch
bleek aan het einde van de WWII dat er een nieuw ontwerp nodig was om
het aantal hoofdwonden te reduceren. De zijkanten van de Stahlhelm waren
uiterst kwetsbaar door de grote raakvlakken onder een hoek van 85°-90°,
wat opnieuw bleek uit het toenemend aantal hoofdverwondingen. De
technische ontwikkeling van een nieuw model, dat beter voldeed aan de
eisen van het slagveld, resulteerde in de helm MB/II. Deze Stahlhelm
werd gekenmerkt door de verandering van de koepel in een heuvel zonder
maar één knik. De hoek van de helm was 55°-60° geworden, waarmee de
'Beschußfestigkeit" vergroot werd. Ook de vormgeving was opmerkelijk.
Het "Denkschrift zu einem neuen Stahlhelm" kreeg, ondanks de ballistisch
betere resultaten om emotionele en psychologische redenen van de Führer
in de herfst van 1944 geen goedkeuring. Hitler bleef vanwege de
symboolwaarde vasthouden aan het Stahlhelmmodel. De helm bleek toch
beter te zijn dan zijn dan die van de tegenstanders. 
De
helm roept bij sommige mensen negatieve associaties op, aangezien deze
door zijn karakteristieke vorm makkelijk te herkennen is als "nazihelm".
Deze associatie was ook een van de voornaamste redenen dat de handhaving
van het oude model Stahlhelm na 1945 uitgesloten was. Met de oprichting
van de Bundeswehr in de Bondsrepubliek (1955) en met die van de
Nationale Volksarmee (NVA) in de DDR (1956) werd daarom door de
Bundeswehr het Amerikaanse model en door de NVA het Duitse MB/II model
helm gekozen. De oude Stahlhelm werd in de Bondsrepubliek nog wel
gebruikt voor onder andere de Bundesgrenzschutz en de
Bereitschaftspolizei. Voor de brandweer wordt de helmmodel tot op
vandaag de dag gebruikt.
Een
ander tijdens de jaren vijftig ontwikkeld model, dat teruggreep op de
oude Stahlhelm, werd ondanks zijn gunstige testresultaat vanwege zijn
"deutsche Aussehen" niet ingevoerd. De beruchte reputatie als
'nazi-helm' was in de jaren vijftig, nog niet zo lang na de oorlog, nog
doorslaggevend om daarop gelijkende helmen niet in te voeren.
Tegenwoordig is dit niet meer zo, het model van de M92 helm die de
Bundeswehr anno 2014 gebruikt herinnert aan de aloude M35 Stahlhelm. De
M92 is echter van kunststof gemaakt. Moderne helmen die qua vorm lijken
op het oude Stahlhelmmodel worden ook gebruikt door onder andere het
leger van de Verenigde Staten en de vredesmacht van de Verenigde Naties.